Từ bong bóng đầu cơ đến tài sản kể chuyện, blockchain thúc đẩy phong trào "toàn dân tạo tiền"

“Nếu mỗi loại cảm xúc đều có thể được token hóa, thì thị trường sẽ bị điều khiển bởi vô tận các cảm xúc.” — Đây là một câu trong báo cáo mới nhất của họ 《State of Crypto 2025》, cũng là điểm khởi đầu cho cuộc thảo luận này.

Năm 2025, chỉ riêng thị trường Mỹ đã xuất hiện hơn 13 triệu Meme coin độc lập, số lượng này gần như phá vỡ nhận thức về lịch sử tiền mã hóa. Khác với các làn sóng đổi mới trước đây dựa vào đột phá công nghệ hoặc cơn sốt huy động vốn, lần này nhân vật chính là cộng đồng, cảm xúc và sáng tạo. Phong trào “toàn dân tạo coin” này phản ánh rằng ngành công nghiệp tiền mã hóa đang trải qua một cuộc biến đổi cấu trúc sâu sắc: sự sụp đổ của rào cản công nghệ, sự trỗi dậy của kinh tế kể chuyện, và việc định nghĩa lại giới hạn của quy định.

— Quỹ đầu tư Silicon Valley này, đã đầu tư vào các ông lớn công nghệ và tiền mã hóa như Facebook, Coinbase, Uniswap, một lần nữa đóng vai trò “nhà tiên tri sớm” về xu hướng ngành. Nó vừa quan sát chu kỳ công nghệ, vừa nhắc nhở rằng: Sáng tạo phi tập trung đang định hình lại mối quan hệ giữa vốn và trật tự.

Thời đại sáng tạo phi tập trung: Từ bong bóng đầu cơ đến tài sản kể chuyện

Trong báo cáo, chỉ ra rằng sự bùng nổ của Meme coin không phải là ngẫu nhiên, mà là kết quả của việc phổ cập công nghệ và tiến trình tâm lý xã hội. Các chuỗi nền tảng như Ethereum, Solana, Base giúp “phát hành token” gần như không có rào cản, các công cụ AI và nền tảng mã thấp biến “tạo coin” thành một hành động chỉ cần nhấp chuột. Điều này có nghĩa là “quyền lực tài chính” phi tập trung bước vào giai đoạn mới: từ việc kiểm soát câu chuyện của vốn đến cộng đồng cùng xây dựng giá trị.

Trước đây, chỉ các quỹ đầu tư mạo hiểm mới có thể định nghĩa giá trị dự án; nay, một người dùng bình thường chỉ cần một bức ảnh, một khẩu hiệu, để tập hợp hàng nghìn người theo dõi. Meme coin trở thành “tiền tệ xã hội” mới — nó không dựa vào công ty, whitepaper hay mã nguồn, mà dựa vào sự đồng cảm văn hóa như một mốc giá trị. Điều này không phải là một cơn sốt vô căn cứ. Theo dữ liệu, trong nửa đầu năm 2025, tần suất giao dịch của token do cộng đồng thúc đẩy cao gấp 2.4 lần so với token truyền thống, chu kỳ giữ trung bình chỉ 12 ngày, nhưng chỉ số lan truyền trên mạng xã hội lại cao gấp 8 lần. Thanh khoản đã có một sinh mệnh mới trong “cảm xúc”.

Quy định và trật tự: Từ khoảng trống đến “định nghĩa giới hạn”

Tuy nhiên, đằng sau hơn 13 triệu Meme coin là thực tế không thể tránh khỏi của quy định. Trong báo cáo nhiều lần đề cập đến “khoảng trống quy định” — không phải phê phán thiếu luật pháp, mà chỉ ra rằng hệ thống quy định hiện tại không thể giải thích loại tài sản mới này. Meme coin không phải là chứng khoán, cũng không phải token tiện ích; nó là sự pha trộn giữa văn hóa và tài chính. Quốc hội Mỹ đang xem xét 《Digital Asset Market Clarity Act》 chính là để giải quyết vấn đề này — dự thảo luật này nhằm xác lập tiêu chuẩn phân loại tài sản kỹ thuật số, hệ thống tiết lộ và nghĩa vụ tuân thủ, vừa tạo không gian cho đổi mới, vừa ngăn chặn phát hành token tràn lan và lừa đảo.

Như Partner Chris Dixon nói: “Chúng ta không cần nhiều quy tắc hơn, mà cần các quy tắc rõ ràng hơn.” Sự chuyển đổi này về “định nghĩa giới hạn” có nghĩa là quy định từ “cấm đoán” chuyển sang “chấp nhận”, từ việc đàn áp đổi mới sang thiết lập các quỹ đạo an toàn cho đổi mới. Các hệ thống như MiCA của châu Âu, FSA của Nhật Bản, VASP của Hồng Kông cũng đang đồng bộ thúc đẩy, “hội nhập hệ thống” toàn cầu đang hình thành. Khi ranh giới của thị trường mất trật tự bị chính sách vẽ lại, thì quá trình xây dựng trật tự thực sự mới bắt đầu.

Văn hóa tài chính và kinh tế trí tưởng tượng: Giai đoạn tiếp theo của kể chuyện mã hóa

Trong mắt nhiều người, Meme coin vẫn là “đùa cợt trong đầu cơ”, nhưng thực tế còn phức tạp hơn nhiều. Thứ nhất, dân chủ hóa giá trị. Meme coin giúp định nghĩa giá trị từ các tổ chức sang cộng đồng, quyền thể hiện lần đầu tiên trở lại người dùng từ tay vốn. Thứ hai, tái cấu trúc thanh khoản. Giao dịch tần suất cao và hiệu ứng bùng nổ xã hội của Meme coin khiến dòng vốn thị trường gần hơn với “nhịp truyền bá văn hóa” — nhanh, phân mảnh, mang tính biểu tượng. Thứ ba, đổi mới thể chế thúc đẩy.

Khi logic tài chính truyền thống không thể chứa đựng các tài sản cảm xúc, thị trường sẽ thúc ép cập nhật thể chế. Đó chính là bản chất của hiện tượng Meme coin: nó là thí nghiệm mô hình hòa quyện giữa văn hóa và tài chính, là “tái tạo niềm tin” trong xã hội số. Như báo cáo nói: “Meme là một bức tranh chụp nhanh về sự đồng thuận xã hội, và chính sự đồng thuận đó là nền tảng của kinh tế.” Trong ý nghĩa này, Meme coin không chỉ là “tài sản nhẹ” của thị trường tiền mã hóa, mà còn là tiền đề của “văn hóa tài chính”. Nó khiến tài chính không còn chỉ là số và lợi nhuận, mà trở thành dòng chảy giá trị xã hội hóa.

Điều được tiết lộ không chỉ là bề nổi của hiện tượng đầu cơ, mà còn là một cuộc tái cấu trúc về sáng tạo và cơ chế tin cậy của nhân loại. Khi mỗi người đều có thể tạo, thể hiện, chia sẻ, token hóa trên chuỗi, thì logic vốn đang chi phối sẽ bị thay thế bởi kinh tế cảm xúc. Quy định sẽ đến, bong bóng sẽ vỡ, nhưng sự phi tập trung sáng tạo đã trở thành xu hướng không thể đảo ngược. Cuộc cạnh tranh tương lai không còn là ai sở hữu nhiều sức mạnh tính toán hay vốn hơn, mà là ai có thể biến đồng thuận, văn hóa và cảm xúc thành mạng lưới giá trị mới. Và 13 triệu Meme coin đó có thể chính là lời mở đầu tượng trưng nhất của thời đại này. **$MEME **