Bản đồ chuỗi cung ứng Lithium toàn cầu: Nơi tập trung kim loại pin của thế giới

Cuộc đua giành quyền kiểm soát trữ lượng lithium đã trở thành trung tâm trong chiến lược chuyển đổi năng lượng. Khi việc sử dụng xe điện tăng tốc và nhu cầu lưu trữ năng lượng bùng nổ, việc hiểu rõ nơi tập trung nguồn tài nguyên lithium của thế giới là điều cực kỳ quan trọng đối với các nhà đầu tư và nhà hoạch định chính sách. Trữ lượng lithium toàn cầu hiện ước tính đạt 30 triệu tấn theo số liệu từ US Geological Survey tính đến năm 2024, với một số quốc gia kiểm soát phần lớn phần lớn.

Bốn trụ cột của nguồn cung lithium toàn cầu

Chile: Trọng tâm dự trữ

Chile chiếm ưu thế với 9,3 triệu tấn lithium dự trữ—khoảng 31% tổng số của thế giới. Khu vực Salar de Atacama của quốc gia này riêng đã chiếm khoảng một phần ba tổng trữ lượng toàn cầu và chứa đựng những mỏ lithium được coi là “dễ khai thác” nhất thế giới. Mặc dù sở hữu trữ lượng lớn nhất, Chile xếp thứ hai về sản lượng trong năm 2024, đạt 44.000 tấn. Khoảng cách giữa trữ lượng và sản xuất phản ánh những thách thức trong việc mở rộng quy mô hoạt động.

Các nhà sản xuất chính SQM và Albemarle hoạt động mạnh mẽ tại Salar de Atacama, nhưng bức tranh đã thay đổi đáng kể sau khi Tổng thống Gabriel Boric công bố kế hoạch quốc hữu hóa một phần ngành công nghiệp này vào tháng 4 năm 2023. Cơ quan nhà nước Codelco hiện giữ cổ phần kiểm soát trong các tài sản lithium trên toàn khu vực. Các cuộc đấu giá của chính phủ vào đầu năm 2025 đã thu hút bảy đề nghị cho các hợp đồng lithium trên sáu mỏ muối, cho thấy đà đầu tư đang trở lại. Những người chiến thắng sẽ được công bố vào tháng 3 năm 2025, có thể định hình lại triển vọng sản xuất của Chile trong những năm tới.

Australia: Từ dự trữ thứ hai đến nhà sản xuất hàng đầu

Trữ lượng của Australia đạt 7 triệu tấn, đứng thứ hai toàn cầu, nhưng lại đạt sản lượng cao nhất trong năm 2024. Sự khác biệt nằm ở loại mỏ: trong khi lithium của Chile và Argentina tồn tại dưới dạng muối ngậm trong dung dịch, trữ lượng của Australia chủ yếu là mỏ spodumene cứng, tập trung tại Tây Australia. Mỏ Greenbushes, hoạt động qua liên doanh gồm Tianqi Lithium, IGO và Albemarle, đã trở thành trụ cột của sản xuất Australia từ năm 1985.

Các xu hướng thị trường gần đây đã buộc các nhà sản xuất Australia phải xem xét lại hoạt động. Giá lithium giảm mạnh đã gây ra các đợt ngừng sản xuất và hoãn dự án tại nhiều công ty. Tuy nhiên, những chân trời mới đang mở ra. Nghiên cứu mới công bố trên “Earth System Science Data” về phân bố lithium trên đất Australia cho thấy tiềm năng chưa khai thác ở Queensland, New South Wales và Victoria, gợi ý rằng sản lượng trong tương lai có thể đa dạng hơn ngoài sự thống trị của Tây Australia.

Argentina: Nhà sản xuất mới nổi với lợi thế về chi phí

Argentina sở hữu 4 triệu tấn lithium dự trữ và xếp thứ tư toàn cầu về sản lượng, đã khai thác 18.000 tấn trong năm 2024. Là một phần của “Tam giác Lithium”—cùng Chile và Bolivia—Argentina chứa hơn một nửa tổng trữ lượng của thế giới. Chính phủ đã đầu tư mạnh vào mở rộng công suất, cam kết tới 4,2 tỷ USD cho ngành lithium vào năm 2022, sau đó phê duyệt cho Argosy Minerals mở rộng hoạt động tại mỏ Rincon từ 2.000 tấn lên 12.000 tấn mỗi năm.

Quốc gia này duy trì lợi thế cạnh tranh đáng kể: sản lượng lithium của Argentina vẫn duy trì chi phí cạnh tranh ngay cả khi giá giảm sâu. Vào cuối năm 2024, tập đoàn khai khoáng Rio Tinto công bố kế hoạch đầu tư 2,5 tỷ USD mở rộng khai thác tại mỏ Rincon, nhằm nâng công suất từ 3.000 lên 60.000 tấn mỗi năm vào năm 2028. Với khoảng 50 dự án khai thác tiên tiến đang trong quá trình phát triển, Argentina đang định vị mình như một nhà cung cấp chiến lược.

Trung Quốc: Trung tâm chế biến với tiềm năng trữ lượng ngày càng tăng

Trữ lượng chính thức của Trung Quốc đạt 3 triệu tấn, nhưng lại kém xa về tầm ảnh hưởng địa chính trị. Quốc gia này sản xuất 41.000 tấn mỗi năm (tăng 5.300 MT so với năm trước) và hiện nhập khẩu phần lớn lithium từ Australia để phục vụ sản xuất pin và điện tử. Thực lực của Trung Quốc không nằm ở trữ lượng mà ở hạ tầng chế biến—nước này sở hữu phần lớn các cơ sở chế biến lithium trên thế giới và sản xuất phần lớn pin lithium-ion toàn cầu.

Sự thống trị này đã trở thành điểm nóng địa chính trị vào tháng 10 năm 2024 khi Bộ Ngoại giao Mỹ cáo buộc Trung Quốc định giá độc quyền để loại bỏ các đối thủ không phải Trung Quốc. Tuy nhiên, truyền thông Trung Quốc đầu năm 2025 đưa tin rằng quốc gia này đã phát hiện ra nguồn dự trữ lithium lớn hơn nhiều so với các ước tính trước đó. Các ước tính chính thức hiện cho biết Trung Quốc chiếm 16,5% nguồn dự trữ lithium toàn cầu (tăng từ 6%), bao gồm một dải lithium mới phát hiện dài 2.800 km ở khu vực phía tây với trữ lượng đã được chứng minh vượt quá 6,5 triệu tấn và tiềm năng vượt quá 30 triệu tấn. Nếu các tuyên bố này được xác thực, sẽ định hình lại toàn bộ các tính toán về nguồn cung toàn cầu.

Vị thế chiến lược của Canada trong nguồn cung Bắc Mỹ

Dù không nằm trong top bốn toàn cầu, Canada sở hữu 1,2 triệu tấn lithium dự trữ, định vị là nguồn cung thay thế chính của Bắc Mỹ để giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng quốc tế. Đối với các nhà đầu tư và nhà hoạch định chính sách, trữ lượng của Canada là một phần quan trọng trong đa dạng hóa nguồn cung, đặc biệt khi căng thẳng địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng gia tăng trong cuộc cạnh tranh về tài nguyên kim loại pin.

Bức tranh toàn cầu rộng lớn hơn

Ngoài bốn quốc gia lớn, các quốc gia khác vẫn giữ vị trí đáng kể: Hoa Kỳ (1,8 triệu MT), Brazil (390.000 MT), Zimbabwe (480.000 MT), và Bồ Đào Nha (60.000 MT—lớn nhất châu Âu). Bồ Đào Nha đã sản xuất 380 tấn trong năm 2024, cho thấy rằng ngay cả các quốc gia có trữ lượng nhỏ hơn cũng có thể phát triển năng lực sản xuất đáng kể.

Động thái thị trường định hình lại ngành công nghiệp

Các nhà phân tích dự báo rằng nhu cầu pin lithium-ion sẽ tăng mạnh trong năm 2025, với dự báo nhu cầu lithium liên quan đến xe điện và hệ thống lưu trữ năng lượng sẽ tăng hơn 30% mỗi năm. Quỹ đạo này cho thấy trữ lượng chỉ là một phần trong việc xác định ảnh hưởng thị trường—các yếu tố như năng lực sản xuất, khả năng chế biến, ổn định địa chính trị và môi trường đầu tư đều đóng vai trò quyết định.

Khi các quốc gia cạnh tranh mở rộng sản xuất và đảm bảo chuỗi cung ứng, các quốc gia sở hữu trữ lượng lớn đang chuyển đổi từ vị trí chủ sở hữu tài nguyên sang nhà sản xuất chiến lược. Giai đoạn tiếp theo sẽ không chỉ là ai có nhiều lithium nhất, mà còn là ai có thể cung cấp nó một cách đáng tin cậy nhất cho các nhà sản xuất pin và xe điện toàn cầu.