Chúng ta có thể dự đoán thời điểm thị trường hay không? Những thập kỷ dữ liệu S&P 500 tiết lộ điều gì về cuộc tranh luận về thị trường giảm giá

Tâm lý nhà đầu tư vẫn chia rẽ khi S&P 500 tiến gần các mốc quan trọng

Khi năm 2025 tiếp tục diễn ra, S&P 500 đã thể hiện sức mạnh đáng kể, tăng hơn 37% so với mức thấp tháng 4. Tuy nhiên, bên dưới bề mặt, các nhà đầu tư vẫn còn chia rẽ sâu sắc về việc liệu thị trường gấu có đang đến hay không. Các khảo sát gần đây cho thấy tâm lý phân chia rõ rệt: khoảng 38% nhà đầu tư duy trì quan điểm lạc quan trong sáu tháng tới, trong khi hơn 36% giữ thái độ bi quan. Sự căng thẳng này phản ánh một câu hỏi cơ bản khiến nhà đầu tư luôn băn khoăn tại mọi đỉnh cao của thị trường: Đã quá muộn để mua chưa?

Nghịch lý của các đỉnh cao kỷ lục: Tại sao thời điểm tốt nhất thường lại là tồi tệ nhất

Nỗi sợ mua vào đỉnh cao của thị trường là điều dễ hiểu. Việc mua một quỹ chỉ số S&P 500 ngay trước khi thị trường giảm mạnh dường như là điều phi lý. Tuy nhiên, phân tích lịch sử lại kể một câu chuyện hoàn toàn khác biệt.

Hãy xem cuộc Đại Suy thoái như một ví dụ điển hình. Một nhà đầu tư bỏ vốn vào S&P 500 vào cuối năm 2007—đúng lúc chỉ số vừa đạt mức cao mới sau đợt phục hồi dot-com—đã đối mặt với thiệt hại ngay lập tức. Trong ngắn hạn, quyết định này có vẻ thảm họa. Nhưng sau một thập kỷ, khoản đầu tư đó đã sinh lợi tổng cộng vượt quá 78%. Đến ngày nay, lợi nhuận đó đã tăng vọt lên 362%.

Bài học rút ra là: những nhà đầu tư mua vào trong thời kỳ hưng phấn của thị trường, ngay cả khi sau đó xảy ra các đợt giảm mạnh, cuối cùng vẫn vượt trội hơn nhờ lợi nhuận đáng kể.

Trò chơi chờ đợi: Tại sao trì hoãn vào thị trường lại tốn kém hơn cả việc chọn thời điểm xấu

Nếu mua vào đỉnh cao có vẻ rủi ro, chắc chắn chờ đợi đáy thị trường sẽ mang lại lợi nhuận tốt hơn? Dữ liệu cho thấy điều ngược lại.

Nhiều nhà đầu tư mắc phải cái bẫy quan trọng: giữ tiền mặt vô thời hạn hy vọng bắt được điểm vào lý tưởng. Hãy xem một kịch bản khác: một nhà đầu tư chờ đến năm 2014 để vào thị trường—một quyết định có vẻ cẩn trọng hơn, vì lúc đó S&P 500 mới vừa thiết lập các đỉnh cao mới và chính thức bước vào thị trường bò. Dù chọn thời điểm “an toàn” hơn này, lợi nhuận của nhà đầu tư đó tính đến hôm nay chỉ đạt 270%—một mức kém xa so với những người đã đầu tư từ bảy năm trước tại các đỉnh cao rõ ràng của thị trường.

Điều này cho thấy tầm quan trọng của thời gian ở thị trường hơn là đúng thời điểm vào. Chờ đợi quá lâu sẽ gây ra khoản phạt lớn hơn so với việc mua vào trong những thời điểm có vẻ không thuận lợi.

Dự đoán suy thoái: Một lịch sử thất bại

Sự không chắc chắn về việc liệu thị trường gấu có đang đến hay không đã khiến các nhà đầu tư thiệt hại nặng nề trong lịch sử gần đây. Vào tháng 6 năm 2022, các nhà phân tích của Deutsche Bank đã dự đoán xác suất xảy ra suy thoái trong vòng 12 tháng tới là “gần 100%”. Tuy nhiên, suy thoái đó chưa bao giờ xảy ra. Thay vào đó, chỉ số S&P 500 đã tăng hơn 80% kể từ ngày dự báo đó.

Việc dự đoán hướng đi của thị trường đã nhiều lần chứng minh là đắt đỏ. Những nhà đầu tư hoảng loạn bán tháo dựa trên dự báo suy thoái đã bỏ lỡ những khoản lợi nhuận lớn. Những người chần chừ chờ đợi giảm giá dự kiến đã bỏ lỡ nhiều năm tích lũy lợi nhuận.

Khung lý thuyết thực tế: Sự nhất quán hơn là khả năng tiên đoán

Với sự vô ích của việc dự đoán thị trường, một phương pháp bền vững hơn xuất hiện: đầu tư có hệ thống, nhất quán bất kể tâm lý ngắn hạn ra sao. Thị trường chứng khoán sẽ luôn luôn có biến động và không chắc chắn. Việc phân biệt giữa các đợt điều chỉnh tạm thời và các thị trường gấu mang tính cấu trúc là điều không thể làm trong thời gian thực.

Thay vì cố gắng giải quyết câu đố về thời điểm, nhà đầu tư sẽ có lợi khi xem các đợt giảm của thị trường như cơ hội để tiếp tục trung bình giá bằng phương pháp dollar-cost averaging. Nếu bạn mua vào đỉnh cao, các đợt giảm sau đó thực chất sẽ giảm giá trung bình của bạn. Kiên nhẫn biến những sai lầm rõ ràng thành lợi thế dài hạn.

Phán quyết lịch sử: Thời gian chiến thắng sự không chắc chắn

Chặng đường dài của S&P 500 ủng hộ mạnh mẽ việc tham gia liên tục hơn là chọn lọc thời điểm. Ngay cả những người đã đầu tư trước cuộc Suy thoái lớn—có thể là thời điểm tồi tệ nhất trong lịch sử thị trường hiện đại—cũng đã tạo ra khối tài sản đáng kinh ngạc bằng cách duy trì vị thế của mình. Tương lai vẫn còn nhiều điều chưa rõ ràng, nhưng chính sự không chắc chắn đó không nên khiến ta ngừng hành động. Hồ sơ thực nghiệm cho thấy rủi ro thực sự không nằm ở việc mua vào đỉnh cao của thị trường, mà là chờ đợi vô thời hạn trong khi điều kiện có thể không bao giờ đến.