Quá trình phát triển của hoạt động huy động vốn tiền mã hóa giữa làn sóng bùng nổ presale năm 2025

Giới thiệu: Sự trở lại của làn sóng Presale

Giai đoạn 2021-2022, thị trường DeFi bùng nổ với các đợt airdrop và IDO. Tháng 9 năm 2020, Uniswap đã phân phối khoảng 6,43 tỷ USD token UNI qua airdrop; tháng 3 năm 2022, ApeCoin thực hiện airdrop trị giá khoảng 354 triệu USD. Những sự kiện airdrop lớn này trở thành dấu mốc quan trọng, thúc đẩy mạnh mẽ sự tham gia của người dùng và cộng đồng. Đồng thời, các nền tảng IDO dựa trên sàn giao dịch và cộng đồng (như BSCPad, DAO Maker...) xuất hiện, mở ra nhiều cơ hội đầu tư sớm. Khi thị trường bước vào downtrend năm 2022, hoạt động lắng xuống, nhưng đến năm 2025, mô hình “presale” lại nổi bật. Các chuyên gia nhận định nhà đầu tư tích cực tìm kiếm cơ hội “tham gia sớm” trước khi token niêm yết, kỳ vọng đánh đổi rủi ro lớn để nhận về lợi nhuận cao. Thực tế, những người vào sớm đúng thời điểm trong mỗi chu kỳ tăng giá đều đạt kết quả ấn tượng; như một bình luận, “Trong mọi chu kỳ tăng trưởng lớn, những người tham gia từ presale thường biến khoản đầu tư nhỏ thành tài sản đổi đời”. Hiệu ứng “chim sớm” của các dự án presale tiếp tục thu hút sự chú ý của nhà đầu tư. Xung quanh hiện tượng này, đặt ra hai vấn đề cốt lõi: Vì sao mô hình presale lại thịnh hành trong thị trường crypto? So với chu kỳ trước, logic đầu tư hiện nay đã thay đổi như thế nào?

Tiến hóa cơ chế Presale: Từ cơn sốt đầu cơ đến huy động vốn có cấu trúc

Định nghĩa và các loại hình chủ đạo

Presale là giai đoạn dự án huy động vốn từ nhà đầu tư trước khi token niêm yết, chủ yếu dưới các hình thức: bán whitelist, fair launch, đấu giá (bidding mở), định giá động (Bonding Curve).

• Presale Whitelist: Người tham gia phải vào danh sách thông qua các nhiệm vụ cộng đồng, xác minh danh tính hoặc điều kiện khác để đủ điều kiện mua token.
• Fair Launch: Mô hình cho phép mọi nhà đầu tư mua token với cùng giá, nhấn mạnh sự công khai, minh bạch, cộng đồng dẫn dắt. Theo báo cáo, fair launch ngày càng phổ biến nhờ “cơ hội mua đều nhau, không chiết khấu sớm”, trở thành phương thức gây quỹ hấp dẫn hơn bán riêng lẻ truyền thống.
• Đấu giá: Xác định tỷ lệ đăng ký và giá qua cạnh tranh bidding, phổ biến ở các mô hình huy động vốn sáng tạo.
• Định giá động (Bonding Curve): Giá token tự động điều chỉnh theo lượng mua, thường triển khai qua hợp đồng thông minh, phát hành liên tục gắn giá với nhu cầu.

Các giai đoạn phát triển

Mô hình presale đã trải qua nhiều giai đoạn tiến hóa:

• Sự trỗi dậy của IDO (2021-2022): Tận dụng ưu thế thanh khoản của sàn phi tập trung, IDO trở thành chủ đề nóng nhờ hiệu quả, rào cản thấp, khả năng huy động vốn nhanh. Năm 2021, các nền tảng như BSCPad, DAO Maker thu hút lượng vốn lớn, cung cấp nguồn lực khởi đầu cho nhiều dự án.
• Sự trở lại năm 2025: Thị trường trưởng thành, presale hướng tới cấu trúc và tuân thủ quy định. Các dự án presale hiện chú trọng bảo mật vốn và đồng thuận cộng đồng. Nhiều dự án khóa thanh khoản rõ ràng, công bố kế hoạch mở khóa tuyến tính, chấp nhận kiểm toán bên thứ ba, đội ngũ KYC ngay từ giai đoạn presale nhằm tăng minh bạch và niềm tin. Người tham gia đòi hỏi tiêu chuẩn cao về tiến độ phát triển xác thực và quản trị cộng đồng, các dự án nổi bật sẽ được chú ý - như phân tích: “Dự án presale kết hợp công nghệ mạnh, quản trị minh bạch, cộng đồng thực chất có khả năng nổi bật giữa đám đông”.

Đặc điểm presale thế hệ mới

Năm 2025, thế hệ presale mới có các đặc điểm sau:

• Khóa hợp đồng thông minh + mở khóa tuyến tính: Token tự động khóa qua hợp đồng thông minh và phát hành định kỳ, ngăn đội ngũ hoặc nhà đầu tư bán tháo, giúp thị trường ổn định.
• Minh bạch vốn + kiểm toán KYC: Dự án thường kiểm toán bảo mật trước presale, đội ngũ hoàn thành xác minh KYC, xây dựng uy tín. Một báo cáo nêu rõ “Dự án top hoàn thành kiểm toán Coinsult, CertiK ở giai đoạn presale, đội ngũ KYC bởi Solidproof, minh bạch này giúp tăng mạnh niềm tin nhà đầu tư”.
• Tự quản trị cộng đồng và ý thức tuân thủ: Thành viên cộng đồng tích cực tham gia quản trị dự án, nhận thức tuân thủ tăng lên. Dưới môi trường giám sát chặt chẽ, hoạt động chuẩn hóa (báo cáo tài khoản, kiểm tra phòng chống rửa tiền...) trở thành xu hướng chủ đạo, hỗ trợ thị trường presale phát triển lành mạnh.

Presale và Airdrop

Dù đều là hoạt động thị trường giai đoạn đầu, presale và airdrop có mục tiêu và logic hoàn toàn khác biệt:

• Mô hình airdrop: Tăng nhận diện dự án, kích thích cộng đồng, không yêu cầu đầu tư. Mục tiêu chính là thu hút người dùng, quảng bá, khuyến khích tham gia bằng cách phân phối token miễn phí.
• Mô hình presale: Nhà đầu tư bỏ vốn mua token, là huy động vốn trực tiếp. Presale cho phép mua coin mới giá ưu đãi trước, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro thua lỗ. Tính chất “tham gia như đầu tư” khiến nhà đầu tư chú trọng dự án khi quyết định, thay đổi logic huy động vốn truyền thống.

Tóm lại, cơ chế presale đã chuyển từ công cụ đầu cơ sang phương thức huy động vốn trưởng thành, nhấn mạnh cấu trúc quản lý vốn và đồng thuận cộng đồng. Presale hiệu quả không chỉ chú trọng tầm nhìn dự án mà còn phải minh chứng tiến độ phát triển và hệ sinh thái cộng đồng lành mạnh, đáp ứng yêu cầu minh bạch và giá trị dài hạn của nhà đầu tư.

Dịch chuyển thanh khoản: Vì sao dòng vốn tập trung vào dự án giai đoạn đầu

Nửa đầu năm 2025, Bitcoin và Ethereum diễn biến mạnh mẽ, giá liên tục tăng và tích lũy. Bitcoin vượt mốc 100.000 USD, đạt đỉnh lịch sử, chiếm 62,1% thị phần; Ethereum phục hồi từ đáy 1.853 USD lên 2.488 USD, nhưng vẫn thấp hơn giá mở cửa 3.337 USD. Ngược lại, nhiều tài sản số lớn khác bị thu hẹp biên lợi nhuận, phân hóa mạnh, cơ hội DeFi sinh lời cao truyền thống dần giảm. Do đó, một phần thanh khoản chuyển khỏi coin lớn (BTC/ETH) và chiến lược DeFi arbitrage sang các dự án mới có biên độ linh hoạt hơn.

Về dòng vốn, một mặt các quỹ ổn định phân bổ vào tài sản chủ đạo: Quý III năm 2025, ETF Bitcoin, Ethereum thu hút hơn 28 tỷ USD dòng vốn ròng, có thể báo hiệu chuyển dịch từ đầu cơ sang phân bổ tài sản. Mặt khác, một số quỹ chịu rủi ro săn arbitrage ngắn hạn tại các presale dự án mới. Nhiều dự án chain, ứng dụng presale huy động từ hàng chục đến hàng trăm triệu USD, ví dụ MegaETH huy động gần 87,7 triệu USD trong một đợt presale. Các quỹ này chuộng token ở giai đoạn presale (chiết khấu thấp, biên độ cao), kỳ vọng lợi nhuận lớn sau niêm yết (arbitrage ngắn + biên giá lớn). Quảng bá KOL, lưu lượng cộng đồng trở thành động lực lớn cho presale: đội dự án nhanh chóng thu hút sự chú ý cộng đồng “thanh khoản” nhờ hiệu ứng người nổi tiếng, truyền thông xã hội, nhiệm vụ airdrop đa dạng, chuyển lưu lượng bán lẻ thành dòng vốn đăng ký.

Tâm lý nhà đầu tư cũng chuyển biến: “cộng đồng đầu cơ” thành “nhóm đầu tư chiến lược” - ngày càng nhiều nhà đầu tư chú trọng lộ trình công nghệ, độ uy tín đội ngũ thay vì chỉ dựa vào cảm xúc cộng đồng. Điều này phù hợp xu hướng thị trường trưởng thành, khung pháp lý rõ ràng. Trong bối cảnh đó, presale dự án giai đoạn đầu tạo hướng đi cho dòng vốn tìm điểm tăng trưởng mới: vừa mở cửa sổ tăng trưởng cao, vừa giúp người tham gia chú trọng khám phá giá trị, quản lý rủi ro, tránh chạy theo đám đông. Dữ liệu từ các Launchpad cho thấy số lượng dự án presale và tổng vốn huy động nửa đầu năm 2025 tăng mạnh, ROI trung bình vượt hiệu suất coin chủ đạo cùng kỳ (CryptoRank, CoinGecko: ROI presale dự án thành công thường đạt từ vài đến hàng chục lần). Dù tỷ lệ lợi nhuận khác biệt lớn giữa nền tảng, các Launchpad chủ lưu (đặc biệt nền tảng cao cấp dùng AI sàng lọc) vẫn duy trì hoạt động, khả năng huy động vốn cao.

Nghiên cứu điển hình: Từ Plasma đến MegaETH

Plasma: Chuỗi Layer 1 mới tập trung thanh toán stablecoin

Nguồn: https://www.plasma.to/?r=0

Nguồn: https://www.plasma.to/?r=0
Plasma tổ chức hai sự kiện presale và public sale token quan trọng. Đầu tiên là “vòng gửi tiền”, người dùng phải gửi stablecoin như USDT, USDC vào Vault chính thức để có quyền mua XPL sau này. Vòng này ban đầu giới hạn 250 triệu USD, sau tăng lên 500 triệu USD nhưng chỉ sau 30 phút đã vượt 1 tỷ USD, thể hiện sự hào hứng lớn. Khoản gửi giai đoạn này không đổi trực tiếp sang XPL mà là cơ sở tính tài sản rút được sau khi mainnet Beta ra mắt. Tiếp đó Plasma tổ chức public Sale, bán 10% nguồn cung token với giá khoảng 0,05 USD/token, định giá dự án khoảng 500 triệu USD. Mục tiêu huy động là 50 triệu USD, nhưng đăng ký thực tế đạt khoảng 373 triệu USD, vượt xa chỉ tiêu. Một phần tiền public sale dùng cho ưu đãi hệ sinh thái mainnet, bổ sung thanh khoản stablecoin; XPL của nhà đầu tư ngoài Mỹ mở khóa khi mainnet ra mắt, nhà đầu tư Mỹ khóa 12 tháng. Hai đợt presale nhiệt tình này vừa cung cấp vốn dồi dào cho Plasma, vừa gây áp lực lưu thông, quản trị thị trường sau đó.

Đợt public sale XPL, dự án đặt mục tiêu huy động 50 triệu USD, định giá 500 triệu USD. Quy mô vốn thực tế: khoảng 373 triệu USD, gấp hơn 7 lần mục tiêu. Token bán giá khoảng 0,05 USD mỗi đồng, giá niêm yết sau đó từng đạt 1,7 USD (cuối tháng 10 năm 2025 giảm về khoảng 0,5 USD), người tham gia sớm có thể đạt lợi nhuận giấy tới 30 lần. Ngoài ra, PLASMA còn tặng gần 10.000 XPL cho mỗi người đăng ký thành công, kích thích mạnh sự quan tâm với các dự án presale tiết kiệm.

MegaETH: Chuỗi mới hiệu năng cao, định giá thấp

Nguồn: https://www.megaeth.com/

MegaETH (token MEGA) là chuỗi Layer-2 hiệu năng cao nhằm mở rộng Ethereum. Dự án giới thiệu MegaETH có kiến trúc module gồm node sequencer, node xác minh, đạt throughput lớn và độ trễ thấp. Chuỗi hướng tới phá mốc 100.000 TPS, mang lại giao dịch gần như tức thì.

Kết quả huy động và phân bổ: Theo báo chí và nền tảng dữ liệu, MegaETH public sale kết thúc tháng 10 năm 2025, kết quả rất ấn tượng. Vòng public bán khoảng 5% nguồn cung token (khoảng 500 triệu MEGA), huy động từ 50 triệu đến 450 triệu USD, con số khác nhau tùy nguồn thống kê.

The Block công bố số tiền huy động khoảng 49,95 triệu USD, CoinMarketCap, CoinDesk đưa tin tổng public sale đạt 450 triệu USD, đăng ký vượt nhiều lần chỉ tiêu. Một số kênh cho biết tổng bidding vượt 1 tỷ USD, thể hiện nhiệt huyết lớn.

Thống kê cho thấy vòng đấu giá này thu hút hơn 50.000 ví đăng ký, chỉ khoảng 5.000 ví phân bổ, tỷ lệ thành công chỉ 10%. Bitget, ChainCatcher: pool “Unlocked” có 49.976 ví đăng ký, 5.031 ví nhận phân bổ. CoinDesk: 14.491 địa chỉ tham gia, một số kênh công bố tổng đăng ký vượt 53.000, mức độ hào hứng rất cao.

Tổng hợp các nguồn, MegaETH public sale là một trong những sự kiện presale chuỗi công khai hiệu năng cao nổi bật nhất năm 2025, tỷ lệ đăng ký vượt chỉ tiêu, phân bổ thấp và cam kết hiệu năng lớn tạo làn sóng thảo luận sôi nổi. Thị trường sẽ theo sát nhịp mở khóa token, bố trí thanh khoản, tiến độ mainnet để đánh giá liệu đợt presale nóng này có hiện thực hóa cam kết “100.000 TPS, giao dịch tức thì”.

Mặt trái của presale: Bong bóng, lừa đảo, khủng hoảng niềm tin

Dù presale nhận lại sự chú ý năm 2025, rủi ro đi kèm không thể bỏ qua. Mâu thuẫn cốt lõi của thị trường presale: hấp dẫn lợi nhuận sớm cao và khoảng trống niềm tin do bất đối xứng thông tin. Vài tháng qua, các vụ rug pull ở một số dự án lại gióng chuông cảnh báo.

Trường hợp mới nhất là Aqua trong hệ sinh thái Solana. Ngày 9 tháng 9 năm 2025, nhà phân tích on-chain ZachXBT đăng tin Aqua bị nghi rug pull, chiếm đoạt khoảng 21.770 SOL (khoảng 4,65 triệu USD). Dự án từng được các đối tác hệ sinh thái như Meteora, Quill Audits, Helius, SYMMIO, Dialect xác nhận, nhiều KOL quảng bá, từng được kỳ vọng là “ngôi sao mới” của Solana ở giai đoạn presale.

Sau khi sự việc vỡ lở, đội ngũ chia nhỏ số tiền thành 4 phần, chuyển lên nhiều sàn CEX qua các địa chỉ trung gian. Tài khoản chính thức Aqua đóng bình luận, không phản hồi công khai. Động thái này vừa gây thiệt hại cho nhà đầu tư, vừa làm dấy lên làn sóng chất vấn về hiệu quả kiểm toán dự án presale, trách nhiệm KOL quảng bá, tiêu chuẩn thẩm định của Launchpad.

Sự kiện Aqua phơi bày vùng xám nguy hiểm nhất thị trường presale năm 2025: khi “niềm tin” bị thay thế bởi lưu lượng, “endorsement” thành công cụ marketing, “cơ hội sớm” dễ biến thành rủi ro hệ thống.

Vụ việc nhắc nhở nhà đầu tư rằng, dù dự án vượt nhiều vòng kiểm toán, xác nhận bên ngoài, cũng không thể thay thế cho đánh giá độc lập về minh bạch dòng vốn, danh tính đội ngũ công khai, tính hợp lý cơ chế mở khóa. Từ Aqua đến các dự án thất bại trước, bong bóng presale phản ánh sự mong manh thị trường khi hồi phục nhanh: nhiệt huyết tăng, cơ chế niềm tin chưa được tái thiết thực sự.

Xu hướng tương lai: Liệu presale có trở thành câu chuyện cốt lõi chu kỳ tiếp theo?

Thời gian tới, mô hình presale có thể đổi mới bằng cách kết hợp nhiều cơ chế. Một xu hướng là phối hợp Token Generation Event (TGE) với airdrop, hình thành mô hình tổng hợp presale online + thu hút lưu lượng airdrop. Ví dụ, Meteora trên Solana vừa tổ chức airdrop token vừa TGE khi ra mắt, phát hành gần 48% nguồn cung ngay lập tức, không khóa, thay mở khóa tuyến tính bằng ưu đãi cộng đồng. BlockDAG đưa ra “mã presale” (TGE Code), cho phép người tham gia sớm mua giá thấp, nhận quyền airdrop, liên kết quyền định giá và quyền airdrop, nhấn mạnh phần thưởng cho người dùng trung thành sớm.

Về tuân thủ, các Launchpad lớn, đội ngũ dự án sẽ tăng kiểm duyệt KYC, lưu ký. Giải pháp Launchpad KYC của Blockpass giúp xác minh danh tính toàn cầu, bảo đảm tuân thủ KYC/AML/CTF. Xu hướng này rõ nét dưới khung pháp lý tại châu Âu, Mỹ, châu Á: Mỹ, EU, Nhật thúc đẩy chuẩn hóa phát hành crypto, yêu cầu đội dự án công bố thông tin, bổ sung bên lưu ký hoặc cố vấn tuân thủ. Tương lai có thể xuất hiện dự án crypto với kiểm toán trước, cơ chế lưu ký vốn, cơ quan quản lý xây dựng tiêu chuẩn công bố cho dự án sớm, đưa bảo vệ nhà đầu tư vào khung thể chế.

Về công nghệ, các công cụ đổi mới cũng sẽ xuất hiện trong presale. Ví dụ, hợp đồng phân bổ thông minh chia hạn mức theo hồ sơ người dùng, tránh đăng ký quá mức từ một địa chỉ; hệ thống đánh giá tín nhiệm on-chain dựa hành vi blockchain phân loại rủi ro người dùng whitelist; các cơ chế mới như Proof of Contribution liên kết đóng góp cộng đồng thực tế với trọng số đăng ký. Tổng thể, presale tiếp tục là kênh hình thành vốn Web3 quan trọng, nhưng với phương thức linh hoạt, chuẩn hóa cao: thông qua đa dạng hóa hình thức phát hành, tự động hóa hợp đồng thông minh, xác nhận kiểm toán tuân thủ, thị trường presale chu kỳ tới dự kiến sẽ cân bằng tốt giữa huy động vốn và duy trì niềm tin. Về lâu dài, đội dự án và nhà đầu tư sẽ chú trọng tạo giá trị bền vững, sự trưởng thành và lành mạnh của presale như công cụ dẫn vốn, xác thực dự án sẽ ảnh hưởng lớn đến hướng phát triển hệ sinh thái.

Kết luận: Trở lại thời kỳ đầu tư sớm dựa trên lý trí, niềm tin

Quan sát thị trường hiện nay, sự trỗi dậy của presale có logic sâu sắc: tài sản chủ đạo dao động ở mức cao, dòng vốn khao khát cơ hội mới; công nghệ blockchain phát triển, khung pháp lý tiến hóa tạo kịch bản thực tiễn, lộ trình tuân thủ cho dự án đầu. Làn sóng presale vừa là hệ quả dịch chuyển thanh khoản, vừa là sản phẩm ngành phát triển đến một giai đoạn nhất định. Tuy nhiên, cốt lõi đầu tư vẫn là khám phá giá trị, kiểm soát rủi ro. Đội dự án phải xây dựng niềm tin qua minh bạch, công khai; nhà đầu tư cần tránh cạm bẫy bằng nghiên cứu sâu, đánh giá thận trọng.