Các quỹ ETF Altcoin tăng trưởng mạnh mẽ, tái hiện con đường phát triển mười năm của Bitcoin chỉ trong vòng sáu tháng: Thị trường crypto đang chứng kiến một sự thay đổi cấu trúc sâu rộng

Phải mất gần một thập kỷ để ETF Bitcoin được phê duyệt, trong khi các altcoin chỉ cần sáu tháng để đạt được điều tương tự.

Tháng 11 năm 2025, Phố Wall chứng kiến một bước ngoặt lịch sử. Solana, XRP và Dogecoin—những altcoin từng bị giới tài chính truyền thống gán mác “đầu cơ”—đồng loạt ra mắt dưới dạng ETF được quản lý trên Sở Giao dịch Chứng khoán New York và NASDAQ chỉ trong vài tuần.

Đặc biệt, các ETF này không phải trải qua quy trình thẩm định nghiêm ngặt, từng hồ sơ một của SEC như trước đây. Thay vào đó, chúng tận dụng “tiêu chuẩn niêm yết phổ quát” mới cùng “điều khoản 8(a)” ít được biết đến để được phê duyệt gần như tự động, chỉ cần sự đồng thuận ngầm từ cơ quan quản lý.

Luật chơi trên thị trường đang được viết lại hoàn toàn.

Rút lui Chiến lược về Quản lý

Trong nhiều năm, cách tiếp cận của SEC đối với ETF crypto có thể tóm gọn bằng một cụm từ: trì hoãn bất cứ khi nào có thể.

Mỗi hồ sơ ETF crypto mới đều buộc sàn giao dịch phải nộp đề xuất thay đổi quy tắc, cho phép SEC có tối đa 240 ngày để xem xét. Cơ quan này thường xuyên bác hồ sơ vào phút chót với lý do “rủi ro thao túng thị trường”. Cách tiếp cận thiên về thực thi này khiến vô số hồ sơ bị loại bỏ không dấu vết.

Nhưng ngày 17 tháng 9 năm 2025 đã đánh dấu sự thay đổi lớn.

SEC đã phê duyệt sửa đổi “tiêu chuẩn niêm yết phổ quát” do ba sàn lớn đề xuất. Thay đổi kỹ thuật này mở đường cho ETF altcoin: tài sản crypto đáp ứng điều kiện nhất định được niêm yết trực tiếp, không cần xét duyệt từng hồ sơ.

Điều kiện đủ rất rõ ràng:

• Hoặc tài sản phải có ít nhất sáu tháng lịch sử giao dịch trên thị trường hợp đồng tương lai do CFTC quản lý, với sàn có thỏa thuận giám sát với thị trường đó;
• Hoặc đã có một ETF trên thị trường với tỷ lệ tiếp xúc với tài sản đó ít nhất 40%.

Đáp ứng một trong hai điều kiện trên, ETF altcoin được quyền sử dụng “đường nhanh”. Solana, XRP và Dogecoin đều đủ điều kiện này.

Các tổ chức phát hành còn tận dụng thêm “chất xúc tác”—điều khoản 8(a).

Hồ sơ ETF truyền thống thường có điều khoản “chậm có hiệu lực”, cho phép SEC xem xét vô thời hạn. Nhưng trong quý 4 năm 2025, Bitwise và Franklin Templeton đã bỏ điều khoản này khỏi hồ sơ.

Theo Điều 8(a) của Đạo luật Chứng khoán năm 1933, nếu bản đăng ký không có điều khoản trì hoãn hiệu lực, thì tự động có hiệu lực sau 20 ngày kể từ ngày nộp, trừ khi SEC chủ động ra lệnh dừng.

Điều này buộc SEC phải chọn: hoặc tìm đủ căn cứ để dừng sản phẩm trong 20 ngày, hoặc để sản phẩm tự động được phê duyệt.

Với tình trạng thiếu nhân sự do chính phủ đóng cửa và áp lực tư pháp từ các vụ như Ripple, Grayscale, SEC bị quá tải bởi hàng trăm hồ sơ chờ xử lý. Thêm vào đó, Chủ tịch SEC Gary Gensler từ chức ngày 20 tháng 1 năm 2025, khiến cơ quan này rơi vào trạng thái “lãnh đạo tạm thời”.

Các tổ chức phát hành đã tận dụng cơ hội hiếm có này và hành động quyết liệt.

Solana ETF: Thí nghiệm Lợi suất Staking Đột phá

Solana, nổi bật với blockchain hiệu suất cao, trở thành tài sản “blue chip” thứ ba được niêm yết ETF sau BTC, ETH.

Đến tháng 11 năm 2025, sáu ETF Solana đã ra mắt, gồm BSOL của Bitwise, GSOL của Grayscale và VSOL của VanEck. BSOL của Bitwise đặc biệt táo bạo—không chỉ giúp nhà đầu tư tiếp cận giá SOL mà còn hướng đến phân phối lợi suất staking on-chain.

Đây là bước đi đầy rủi ro. SEC lâu nay xem dịch vụ staking là chào bán chứng khoán, nhưng Bitwise ghi rõ trong hồ sơ S-1 là “Staking ETF”, nhằm xây dựng cấu trúc tuân thủ cho việc phân phối phần thưởng staking. Nếu thành công, Solana ETF sẽ vừa nắm bắt tăng giá vừa mang lại dòng tiền như cổ tức, hấp dẫn hơn nhiều so với ETF Bitcoin không sinh lợi suất.

Một điểm gây chú ý: Solana không có hợp đồng tương lai CME. Theo tiền lệ, đây là lý do SEC bác hồ sơ. Tuy nhiên, cơ quan quản lý đã chấp thuận, có thể vì lịch sử giao dịch dài trên các sàn lớn như Coinbase đủ để phát hiện giá.

Hiệu suất thị trường cũng rất ấn tượng.

Theo SoSoValue, ETF Solana ghi nhận 20 ngày liên tiếp dòng vốn ròng kể từ khi ra mắt, tổng cộng 568 triệu USD. Trong khi ETF Bitcoin và Ethereum bị rút vốn mạnh trong tháng 11, ETF Solana lại hút vốn ngược chiều. Đến cuối tháng 11, sáu quỹ Solana quản lý 843 triệu USD tài sản, tương đương khoảng 1,09% vốn hóa SOL.

Điều này phản ánh dòng vốn tổ chức đang chuyển từ các giao dịch Bitcoin đông đúc sang tìm kiếm tài sản mới có hệ số beta và tiềm năng tăng trưởng cao hơn.

03

XRP ETF: Định giá lại sau khi dàn xếp pháp lý

Hành trình ETF của XRP từng bị cản trở bởi vụ kiện giữa Ripple Labs và SEC. Sau khi đạt thỏa thuận vào tháng 8 năm 2025, sự bất định về XRP được gỡ bỏ, kích hoạt làn sóng hồ sơ ETF.

Đến tháng 11, năm ETF XRP đã ra mắt hoặc chuẩn bị ra mắt:

• XRP ETF của Bitwise, niêm yết ngày 20 tháng 11, sử dụng ký hiệu “XRP”—một chiến lược marketing táo bạo gây nhiều tranh luận. Một số cho rằng đây là cách thông minh giúp nhà đầu tư cá nhân dễ nhận diện sản phẩm; số khác lo ngại gây nhầm lẫn giữa tài sản cơ sở và quỹ phái sinh.
• XRPC của Canary ra mắt đầu tiên ngày 13 tháng 11, lập kỷ lục 243 triệu USD dòng vốn vào ngày đầu.
• GXRP của Grayscale, niêm yết ngày 24 tháng 11, chuyển đổi từ quỹ tín thác, xóa bỏ chênh lệch giá.

Dù dòng vốn ban đầu mạnh, giá XRP chịu áp lực ngắn hạn sau khi ETF ra mắt. Sau khi ETF Bitwise niêm yết, XRP giảm khoảng 7,6% trong vài ngày, có lúc mất hơn 18%. Đây là hành vi “mua tin đồn, bán tin thật” điển hình—đầu cơ mua trước khi phê duyệt và bán khi tin chính thức ra mắt. Yếu tố vĩ mô như dữ liệu việc làm mạnh khiến kỳ vọng hạ lãi suất giảm cũng ảnh hưởng tiêu cực đến tài sản rủi ro. Tuy nhiên, về dài hạn, ETF đang mang lại dòng vốn thụ động ổn định cho XRP. Dòng vốn ròng lũy kế vào ETF XRP vượt 587 triệu USD kể từ khi ra mắt. Khi nhà đầu cơ rút lui, tổ chức đầu tư đang tham gia, tạo mặt bằng giá lâu dài cao hơn cho XRP.

Dogecoin ETF: Từ Meme Coin đến Tài sản Đầu tư Chính thức

Việc ra mắt ETF Dogecoin đánh dấu bước ngoặt: Phố Wall chính thức công nhận “meme coin”, dựa trên sức mạnh cộng đồng và hiệu ứng mạng, là kênh đầu tư hợp pháp.

Hiện có ba sản phẩm Dogecoin:

• GDOG của Grayscale, niêm yết ngày 24 tháng 11;
• BWOW của Bitwise, hồ sơ 8(a) chờ tự động có hiệu lực;
• TXXD của 21Shares, sản phẩm đòn bẩy 2x dành cho nhà đầu tư ưa rủi ro cao.

Phản ứng thị trường khá trầm lắng. Khối lượng giao dịch ngày đầu của GDOG chỉ đạt 1,41 triệu USD, không có dòng vốn ròng. Điều này cho thấy phần lớn nhà đầu tư Dogecoin là cá nhân, thích giữ token trực tiếp trên sàn thay vì trả phí quản lý ETF. Tuy nhiên, thị trường kỳ vọng BWOW của Bitwise—với phí thấp và marketing mạnh—sẽ kích hoạt nhu cầu tổ chức ở phân khúc này.

Làn sóng tiếp theo: Litecoin, HBAR, BNB

Bên cạnh ba altcoin dẫn đầu, Litecoin, Hedera (HBAR) và BNB cũng đang tích cực theo đuổi trạng thái ETF.

Litecoin, là nhánh code của Bitcoin, gần giống BTC về mặt pháp lý và được xem là hàng hóa. Canary Capital đã nộp hồ sơ ETF tháng 10 năm 2024 và nộp Mẫu 8-A (bước đăng ký niêm yết cuối) ngày 27 tháng 10 năm 2025, báo hiệu ETF LTC sắp được duyệt.

Hồ sơ HBAR ETF do Canary dẫn đầu, Grayscale theo sau. Đột phá then chốt là Coinbase Derivatives ra mắt hợp đồng tương lai HBAR do CFTC quản lý tháng 2 năm 2025, giúp HBAR đáp ứng “tiêu chuẩn niêm yết phổ quát”. NASDAQ đã nhận hồ sơ 19b-4 của Grayscale, cho thấy HBAR có thể là tài sản tiếp theo được duyệt.

BNB là trường hợp thử thách nhất. VanEck đã nộp hồ sơ S-1 cho VBNB, nhưng với mối liên hệ chặt giữa BNB với Binance và lịch sử pháp lý phức tạp của Binance tại Mỹ, ETF BNB được xem là bài kiểm tra tối thượng cho ban lãnh đạo mới của SEC.

Hiệu ứng “Crypto Multiplier”: Thanh khoản—Con dao hai lưỡi

Việc xuất hiện ETF altcoin không chỉ bổ sung mã đầu tư mới—mà còn thay đổi cấu trúc thị trường nhờ dòng vốn mới.

Nghiên cứu của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đưa ra khái niệm “crypto multiplier”: phản ứng vốn hóa thị trường của tài sản crypto với dòng vốn vào là phi tuyến tính. Với altcoin thanh khoản thấp hơn nhiều so với Bitcoin, dòng vốn tổ chức qua ETF có thể gây biến động giá mạnh.

Theo Kaiko, độ sâu thị trường 1% của Bitcoin gần đây đạt 535 triệu USD, trong khi hầu hết altcoin chỉ bằng một phần nhỏ. Điều này có nghĩa, dòng vốn tương đương—như 105 triệu USD ngày đầu vào ETF XRP của Bitwise—về lý thuyết sẽ tác động giá XRP lớn hơn nhiều so với BTC.

Hiện tượng “bán khi có tin” đang che mờ hiệu ứng này. Nhà tạo lập thị trường phải mua tài sản giao ngay để tạo cổ phiếu ETF, nhưng nếu thị trường bi quan, họ sẽ phòng vệ bằng bán khống hợp đồng tương lai hoặc xả hàng OTC, tạm thời kìm hãm đà tăng giá giao ngay.

Tuy nhiên, khi tài sản ETF tích lũy, hoạt động mua thụ động sẽ hút cạn thanh khoản sàn giao dịch, dẫn tới biến động giá mạnh hơn và thiên về tăng trong tương lai.

Phân tầng Thị trường: Hệ thống Định giá Mới

ETF ra đời đã làm sâu thêm sự phân tầng thanh khoản trên thị trường crypto:

Tầng một (tài sản ETF): BTC, ETH, SOL, XRP, DOGE. Các tài sản này có kênh vốn pháp định tuân thủ, cố vấn đầu tư đăng ký (RIA) và quỹ hưu trí có thể phân bổ tự do. Chúng hưởng “phí tuân thủ” và rủi ro thanh khoản thấp.

Tầng hai (tài sản không ETF): các token Layer 1, DeFi khác. Không có kênh ETF, các tài sản này vẫn phụ thuộc vào vốn cá nhân và thanh khoản on-chain. Tính tương quan với tài sản chủ lưu có thể suy yếu, đối mặt nguy cơ bị gạt ra ngoài lề.

Khác biệt này sẽ tái định hình logic định giá crypto, chuyển từ động lực đầu cơ sang hệ thống đa cực dựa trên kênh tuân thủ và phân bổ tổ chức.

Tóm tắt

Làn sóng ETF altcoin cuối năm 2025 đánh dấu bước ngoặt khi tài sản crypto chuyển từ “đầu cơ ngoài lề” sang “phân bổ chủ lưu”.

Bằng cách tận dụng linh hoạt “tiêu chuẩn niêm yết phổ quát” và “điều khoản 8(a)”, các tổ chức phát hành đã vượt qua rào cản SEC, đưa những tài sản từng gây tranh cãi như Solana, XRP, Dogecoin lên các sàn giao dịch được quản lý.

Điều này không chỉ mở kênh vốn tuân thủ cho các tài sản này, mà còn ngầm thừa nhận địa vị pháp lý “không phải chứng khoán”.

Dù chịu áp lực chốt lời ngắn hạn, khi nhà đầu tư tổ chức bắt đầu phân bổ 1%-5% danh mục vào các tài sản này, dòng vốn cấu trúc sẽ tất yếu nâng định giá các “hàng hóa số”.

Trong 6-12 tháng tới, dự kiến nhiều tài sản khác—như Avalanche, Chainlink—sẽ theo đuổi lộ trình tương tự.

Ở thị trường crypto đa cực, ETF đang trở thành ranh giới giữa tài sản “cốt lõi” và “ngoại vi”.

Với nhà đầu tư, sự chuyển đổi này không chỉ mang lại cơ hội mới mà còn tái định hình toàn bộ thị trường: từ một thị trường vận hành bằng đầu cơ, câu chuyện sang trật tự mới dựa trên tuân thủ và phân bổ tổ chức.

Xu hướng này giờ không thể đảo ngược.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:

1. Bài viết này được đăng lại từ [Plain Language Blockchain], bản quyền thuộc về tác giả gốc [Clow]. Nếu có thắc mắc về việc đăng lại, vui lòng liên hệ đội ngũ Gate Learn, chúng tôi sẽ xử lý kịp thời theo quy trình liên quan.
2. Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Quan điểm và ý kiến trong bài viết này hoàn toàn thuộc về tác giả, không phải lời khuyên đầu tư.
3. Các phiên bản ngôn ngữ khác của bài viết này được dịch bởi đội ngũ Gate Learn. Không sao chép, phân phối hoặc đạo văn bản dịch mà không ghi rõ nguồn Gate.