Bu düşüş herkesi hazırlıksız yakaladı. Büyük sermaye, sanki bir izdiham kazası alanı gibi kaçışıyor; küçük yatırımcı ise nefes alacak yer bulamıyor. Peki tam olarak ne oldu?

Önce birinci fitile bakalım: Japonya’da devlet tahvili getirileri patladı. 30 yıllık devlet tahvili %3,4’e fırladı. Son on beş yılda dünyadaki pek çok kurum, düşük faizli yen ile arbitraj yapıyordu. Şimdi getiri yükselince kimse kaldıraç eklemeye cesaret edemiyor, işleri hızla daraltmak zorundalar. Satışı yapan küçük yatırımcı değil, uluslararası finans devleri topluca çekilerek herkesten hızlı kaçıyor.

İkinci büyük darbe ABD Merkez Bankası’ndan (Fed) geldi. Oy hakkı olan üyeler “hayal kurmayın, faiz indirimi mi? O iş yok” mesajı verdi. Bu söz, küresel likiditeyi anında boğdu. Teknoloji hisseleri önceden coşmuştu, şimdi daha da sert düştü. Bitcoin? Kasap tahtasındaki balık gibi, sermaye deliler gibi dışarı kaçıyor.

En öldürücü olan ise kripto piyasasındaki aşırı kaldıraç. 1 liralık ana para ile zincir üzerinde 10 liralık pozisyon açılabiliyor. Dün gece bunun canlı dersiydi: Bir kişi kaldıramayınca, ilk domino taşı gibi devrildi; ardından bir zincir halinde herkes tasfiye oldu. Zincirleme reaksiyonu kimse durduramıyor.

Tüm mantık şöyle işliyor: Önce Japon tahvil piyasası çöktü, şok dalgası küresel finans piyasalarına yayıldı. Ardından Fed şahin açıklama yaptı, algoritmik işlemler rüzgarı ters görünce hemen short pozisyon aldı. ABD borsası tepetaklak, kripto piyasasında ise kan gövdeyi götürüyor, tasfiye sesleri ardı arkası kesilmiyor.

Açık konuşmak gerekirse, hâlâ “bu bir boğa piyasası düzeltmesi mi?” diye soran var. Kardeşim, bu seferki yıkımın büyüklüğünü göremedin. Bu sıradan bir teknik düzeltme değil, birçok kişinin hesabını sıfırlayacak bir finansal kıyma makinesi.