UMA (UMA) Nedir?

Giriş

Universal Market Access’ın kısaltması olan UMA, bilinebilen her türlü gerçeği blokzincire kaydetmek için tasarlanmış optimistik bir oracle’dır. Web3 ekosisteminde piyasaları ve akıllı sözleşmeleri koruma altına alan UMA protokolü, 2017’de Hart Lambur tarafından kuruldu. Aralık 2018’de teknik dokümanı yayımlandı; ardından ana ağda USStocks token’ı ilk ürün olarak tanıtıldı. Nisan 2021’de UMA, önde gelen bir merkeziyetsiz alım-satım platformunda tarihteki ilk merkeziyetsiz borsa teklifi düzenleyerek merkeziyetsiz finans yeniliğine olan bağlılığını gösterdi.

Oracle’lar, blokzincirleri dış dünyayla buluşturan ve akıllı sözleşmelerin gerçek dünya verilerine erişmesini mümkün kılan kilit varlıklardır. Geleneksel oracle’lar ise çoğu zaman eksik veya hatalı bilgiyle çalışır; yalnızca tek bir değer sağlar ve esnek değildir. UMA, bu sorunu optimistik oracle modeliyle çözer: Veriler, itiraz edilmedikçe doğru kabul edilir; katılımcılar doğruluğu teyit etmeye teşvik edilir ve doğrulama sürecine insan unsuru dahil olur. Bu yöntem, küresel piyasalarda adalet, erişilebilirlik, güvenlik ve merkeziyetsizliği artırmayı hedefler.

UMA nasıl çalışır?

UMA’nın Optimistik Oracle sistemi üç ana aktörden oluşur: veri isteyen akıllı sözleşme, veriyi sunan katılımcı (öneren) ve veriye itiraz edebilecek bir karşı taraf (itirazcı).

Süreç, bir sözleşmenin belirli bir veri talep etmesi ve genellikle dakikalar ile günler arasında değişen bir itiraz süresi tanımlamasıyla başlar. Öneren, bir teminat yatırır ve veri sunar; bu veri, belirlenen süre boyunca itiraza açık kalır. Süre sonunda kimse itiraz etmezse veri doğru kabul edilir, blokzincire aktarılır ve öneren teminatını geri alır.

Fakat bir itirazcı verinin hatalı olduğunu düşünüyorsa kendi teminatını yatırıp itiraz başlatabilir. Bu itiraz, UMA token sahiplerinin 48 saat içinde gerçekleştirdiği bir oylama ile sonuçlandırılır. Oylama üç aşamadan oluşur: 24 saat süren açık oylama, oyların açıklanıp sayıldığı oylama teyit aşaması ve doğru oy kullananların UMA token ödüllerini talep edebildiği ödül alma aşaması. İtirazcı haklıysa, önerenin teminatının bir kısmını alır; haksızsa, kendi teminatını kaybeder ve bunun bir bölümü önerene ceza olarak verilir.

UMA’nın akıllı sözleşmeleri, öncelikle merkeziyetsiz uygulama geliştiricilerine yönelik tasarlanmıştır; ancak tüm UMA token sahipleri optimistik oracle’a katılabilir. UMA token’ı, Ethereum üzerinde oluşturulmuş bir ERC-20 token’dır ve Metamask, Trezor veya Ledger gibi uyumlu cüzdanlarda saklanabilir; oylamaya katılım için UMA DApp’e bağlantı gereklidir.

UMA’yı benzersiz kılan nedir?

UMA’nın Optimistik Oracle’ı, klasik fiyat besleme oracle’larından, insan odaklı veri itiraz çözümü yöntemiyle ayrılır. Geleneksel oracle’lar blokzincire yalnızca tekil ve tekrarlanabilir değerler aktarırken, UMA’nın OO’su zincir dışı kaynaklardan elde edilebilen her türlü gerçeği sunma esnekliği sağlar.

Bu esneklik sayesinde UMA, geleneksel oracle’ların güvenilir şekilde işleyemediği çeşitli veri türlerini yönetebilir. Örneğin UMA, spor skorları, hava durumu, seçim sonuçları ve basit sayısal ifadeyle açıklanamayan diğer karmaşık gerçek dünya verilerini işleyebilir. Böylece Web3 teknolojilerinin kullanım alanı genişler; akıllı sözleşmeler çok daha çeşitli gerçek dünya verisi ve senaryosu ile etkileşim sağlayabilir.

Ek olarak UMA’nın sistemi, kusurlu veya belirsiz verileri önceden tanımlanmış veri akışlarına bağımlı olmadan topluluk uzlaşısı ile doğrular. İnsan faktörü, protokole doğrulama ve esneklik katarken, otomatik sistemlerin doğru şekilde başa çıkmakta zorlanabileceği uç durumlara ve karmaşık senaryolara karşı sistemi daha sağlam kılar.

UMA token nedir?

UMA, protokolün güvenlik modeli ve yönetim yapısının temelini oluşturan bir ERC-20 token’dır. Token sahipleri, protokoldeki tartışmalı veriler için topluluk oylamasında aktif rol üstlenir. UMA sahipleri oylamaya katıldıklarında, protokol tarafından her oylama sırasında güncel UMA arzının %0,05’i oranında ödül alır.

Oylama dışında, UMA token sahipleri protokol yönetimine doğrudan katılır; güncellemeler ve sistem değişiklikleriyle ilgili karar süreçlerinde söz sahibidir. Bu yönetim modeli, protokolün gelişimi ve gelecekteki yönü üzerinde topluluk kontrolünü garanti altına alır.

Token’ın ilk arzı 100 milyon UMA olarak belirlenmiştir. Nisan 2021’de, önde gelen bir merkeziyetsiz alım-satım platformunda gerçekleşen ilk merkeziyetsiz borsa teklifi sırasında UMA, $0,26’lık ilk fiyatla piyasaya sürüldü. Kalan 98 milyon token ise şu şekilde tahsis edildi: 48.5 milyon proje kurucularına, 35 milyon ağ geliştiricilerine, 14.5 milyon ise ilerideki satışlar için ayrıldı. Merkeziyetsizleşme hedefi doğrultusunda, UMA’yı başlatan Risk Labs vakfı, 2021’de 35 milyon token’ı UMA DAO’ya devretti ve token sahiplerine ekosistemi büyütmek için bu fonların kullanımına dair oy hakkı tanıdı.

UMA’nın geleceği ne olacak?

UMA’nın gelişim stratejisi, özellikle tahmin piyasaları ve sigorta protokolleri başta olmak üzere birçok sektör için uygulama alanlarını genişletmeye odaklanıyor. Platform, gerçek dünyada faydasını kanıtlamış durumda. Risk yönetim platformu Sherlock, sigorta poliçesi itirazlarında ek güvenlik ve adalet için UMA oracle’ını kullanıyor. Bilgi piyasası platformu Polymarket ise UMA’nın Optimistik Oracle’ını, diğer oracle’ların güvenilir biçimde yanıtlayamadığı soruları sormak için entegre ediyor ve merkeziyetsiz tahmin piyasalarının olanaklarını artırıyor.

İleriye dönük olarak UMA, yönetim ve teşvik mekanizmaları için DAO araçlarında büyüme öngörüyor. UMA tabanlı Outcome.Finance, DAO’lara güvenilir teşvik programları sunmanın yeni yollarını geliştiriyor ve karmaşık teşvik yapılarına demokratik erişim sağlıyor. Ayrıca Risk Labs, UMA oracle’ını zincirler arası iletişim ve doğrulama için kullanan Across zincirler arası köprü gibi altyapı projelerini desteklemeye devam ediyor.

Sonuç

UMA’nın Optimistik Oracle’ı, 2018’den beri blokzincir oracle teknolojisinde temel bir yenilik sunarak ekosistem genelinde yüz milyonlarca dolarlık değer güvence altına aldı. İnsan gücüyle veri doğrulamasını otomatik akıllı sözleşme yürütmesiyle birleştiren UMA, geleneksel oracle sistemlerindeki temel sorunları aşarken Web3 uygulamaları için benzersiz bir esneklik sunuyor. Geliştiriciler optimistik oracle’ları protokollerine dahil ettikçe, UMA merkeziyetsiz otonom organizasyonlar, entegrasyonlar ve ürünler için merkezi bir konuma yükseliyor; merkeziyetsiz finansın gelişimini hızlandırıyor ve blokzincir ağlarında güvenilir veri doğrulama olanaklarını genişletiyor.

Sıkça Sorulan Sorular

UMA ne anlama geliyor?

UMA, blokzincirde sentetik varlıklar oluşturmayı sağlayan merkeziyetsiz bir protokoldür. Kullanıcılar, aracı olmadan sentetik türevleri basabilir, alıp satabilir ve uzlaştırabilir; fiyat doğrulaması için optimistik oracle mekanizmasını kullanır.

UMA nedir?

UMA, blokzincir uygulamalarının gerçek dünya verisini güvenli şekilde doğrulamasına olanak tanıyan merkeziyetsiz bir optimistik oracle protokolüdür. Akıllı sözleşmelerin dış veri kaynaklarıyla etkileşimi için doğru bilgi sağlamak üzere ekonomik teşvikler kullanır.